Vận chuyển đường thủy giá rẻ là hình thức sử dụng tàu, xà lan hoặc phương tiện thủy khác để chuyên chở hàng hóa qua sông, kênh rạch hoặc đường biển. Đây là phương thức truyền thống nhưng vẫn giữ vai trò cực kỳ quan trọng trong chuỗi cung ứng, đặc biệt tại các quốc gia có hệ thống sông ngòi, cảng biển phát triển như Việt Nam.
Trong bối cảnh 2025, với xu hướng tối ưu chi phí logistics, vận chuyển đường thủy giá rẻ đang trở thành lựa chọn chiến lược cho nhiều doanh nghiệp, nhất là các ngành công nghiệp nặng, nông sản, vật liệu xây dựng và xuất khẩu.
Ưu Điểm Nổi Bật Của Vận Chuyển Đường Thủy
Chi Phí Vận Chuyển Cạnh Tranh Nhất Trong Các Phương Thức
Vận chuyển đường thủy thường có chi phí thấp hơn đáng kể so với đường bộ hoặc đường hàng không, đặc biệt khi vận chuyển khối lượng lớn hoặc tuyến đường dài.
Ví dụ: Chở 1.000 tấn hàng từ TP.HCM đi Hải Phòng bằng đường thủy có thể tiết kiệm 30–50% chi phí so với đường bộ.
Nguyên nhân là do:
- Ít tiêu hao nhiên liệu trên mỗi tấn hàng.
- Ít trạm thu phí, không mất phí cầu đường.
- Năng lực chuyên chở lớn giảm thiểu số chuyến đi cần thiết.
Phù Hợp Với Hàng Hóa Cồng Kềnh, Nặng, Và Không Gấp
Đường thủy đặc biệt lý tưởng cho các mặt hàng như: thép, than, gạo, vật liệu xây dựng, thiết bị công nghiệp,… Những mặt hàng này thường không yêu cầu thời gian giao hàng quá ngắn, nhưng cần phương tiện có sức chứa lớn.
Tàu chở hàng hoặc xà lan có thể vận chuyển từ vài trăm đến hàng nghìn tấn hàng trong một chuyến – điều mà xe tải hoặc container đường bộ không đáp ứng được.
Giảm Áp Lực Giao Thông Đường Bộ
Việc tăng cường vận chuyển hàng hóa qua sông, kênh rạch giúp giảm tải cho hệ thống đường bộ vốn đã quá tải ở các đô thị lớn. Điều này gián tiếp giúp các doanh nghiệp tránh được các rủi ro như:
- Tắc đường, gây chậm trễ giao hàng.
- Tăng chi phí phát sinh do nhiên liệu và nhân công.
Hạn Chế Tai Nạn Giao Thông Và Rủi Ro Vận Hành
Giao thông đường thủy ít xảy ra tai nạn hơn so với đường bộ. Hành trình vận chuyển chủ yếu diễn ra trên tuyến cố định, ít bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bất ngờ như xe cộ đông đúc, đường xấu,…
Thân Thiện Với Môi Trường – Hướng Đến Logistics Xanh
Tàu thủy tiêu hao ít năng lượng hơn so với xe tải hoặc máy bay trên mỗi tấn hàng vận chuyển. Điều này không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn:
- Góp phần giảm phát thải khí CO₂.
- Giúp doanh nghiệp đạt mục tiêu phát triển bền vững (SDGs).
Hạn Chế Cần Lưu Ý Khi Vận Chuyển Bằng Đường Thủy
Thời Gian Vận Chuyển Chậm Hơn So Với Đường Bộ Và Hàng Không
Do tốc độ di chuyển chậm và phải chờ lịch tàu, lịch thủy triều hoặc điều kiện thời tiết thuận lợi, nên thời gian vận chuyển thường kéo dài hơn:
- Tuyến Bắc – Nam: mất từ 4–10 ngày tùy theo loại tàu.
- Tuyến ngắn (TP.HCM – Long An): khoảng 1–2 ngày.
Với những đơn hàng cần giao gấp, đường thủy không phải là lựa chọn tối ưu.
Phụ Thuộc Vào Cơ Sở Hạ Tầng Cảng Và Tuyến Thủy
Không phải doanh nghiệp nào cũng nằm gần cảng hoặc tuyến đường thủy. Điều này khiến:
- Phát sinh chi phí trung chuyển bằng đường bộ (first-mile hoặc last-mile).
- Giao hàng cần được lên kế hoạch sớm và chính xác để phối hợp đa phương tiện hiệu quả.
Ngoài ra, nhiều tuyến kênh rạch bị bồi lắng, tàu lớn không thể di chuyển, đặc biệt vào mùa khô hoặc khi thủy triều thấp.
Chịu Tác Động Bởi Thời Tiết Và Môi Trường Nước
Tình trạng mưa lớn, lũ, sương mù hoặc triều cường có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hành trình:
- Gây chậm chuyến, hoãn tàu.
- Làm tăng độ ẩm, ảnh hưởng đến hàng hóa nếu không đóng gói đúng cách.
Vì vậy, doanh nghiệp cần lưu ý đến mùa vụ và thời tiết khi lên kế hoạch giao hàng.
Không Phù Hợp Với Hàng Hóa Nhỏ, Nhạy Cảm Với Độ Ẩm
Đối với hàng dễ hư hỏng, cần nhiệt độ ổn định như dược phẩm, điện tử, mỹ phẩm cao cấp… thì đường thủy không phải lựa chọn tối ưu.
Dù hiện nay đã có container lạnh hoặc khoang chuyên biệt, nhưng chi phí vẫn khá cao và hạn chế về số lượng phương tiện.
Thời Gian Bốc Dỡ Và Xếp Dỡ Lâu Hơn
So với xe tải hoặc container, quy trình bốc dỡ tại cảng thủy thường mất nhiều thời gian hơn do:
- Thiếu trang thiết bị hiện đại.
- Phụ thuộc vào lịch làm việc cảng, đội xếp dỡ, hoặc giờ nước lớn.
Các Loại Hình Vận Chuyển Đường Thủy Phổ Biến
Vận chuyển đường thủy bao gồm nhiều hình thức khác nhau, tùy thuộc vào phạm vi vận chuyển, loại hàng hóa và vị trí địa lý. Dưới đây là các loại hình vận tải đường thủy phổ biến mà doanh nghiệp có thể lựa chọn:
Vận chuyển nội địa bằng đường sông
Đây là hình thức sử dụng hệ thống sông ngòi, kênh rạch trong nước để chuyên chở hàng hóa. Phổ biến tại các tỉnh miền Tây Nam Bộ, Đông Nam Bộ và khu vực có mạng lưới sông ngòi phát triển.
- Đặc điểm: Sử dụng sà lan, tàu kéo hoặc ghe lớn để di chuyển hàng hóa trong nội địa.
- Phù hợp cho: Vật liệu xây dựng, phân bón, nông sản, hàng khối lượng lớn không yêu cầu tốc độ cao.
- Ưu điểm: Chi phí thấp, phù hợp với hàng hóa cồng kềnh; giảm tải cho đường bộ.
- Hạn chế: Bị giới hạn bởi điều kiện thủy văn (mực nước, luồng lạch), phụ thuộc nhiều vào thời tiết và cần bốc xếp tại cảng sông.
Vận chuyển nội địa bằng đường biển
Hình thức này sử dụng các tuyến vận tải biển giữa các cảng nội địa của Việt Nam như Hải Phòng – Đà Nẵng – TP.HCM – Cái Mép.
- Đặc điểm: Vận chuyển bằng tàu container hoặc tàu hàng rời dọc theo bờ biển Việt Nam.
- Phù hợp cho: Hàng container, nguyên vật liệu, hàng rời số lượng lớn.
- Ưu điểm: Chi phí thấp hơn so với đường bộ khi vận chuyển xa; khối lượng chuyên chở lớn.
- Hạn chế: Phụ thuộc vào lịch trình tàu, thời gian trung chuyển kéo dài; cần phối hợp vận tải đường bộ ở hai đầu cảng.
Vận chuyển quốc tế bằng đường biển
Là hình thức chủ yếu trong xuất nhập khẩu hiện nay, chiếm hơn 80% sản lượng hàng hóa toàn cầu.
- Đặc điểm: Sử dụng tàu biển quốc tế di chuyển hàng hóa giữa các quốc gia, qua các cảng quốc tế lớn.
- Phù hợp cho: Xuất khẩu nông sản, thủy sản, dệt may, gỗ; nhập khẩu thiết bị, máy móc, nguyên liệu sản xuất.
- Ưu điểm: Giá cước thấp nếu hàng hóa lớn; nhiều lựa chọn hãng tàu; dễ mở rộng thị trường.
- Hạn chế: Thời gian vận chuyển dài (có thể từ 10–45 ngày); thủ tục hải quan phức tạp; dễ bị ảnh hưởng bởi biến động toàn cầu.
Vận chuyển kết hợp đa phương thức (đường thủy và đường bộ)
Đây là giải pháp logistics tổng hợp, kết hợp vận tải đường thủy với đường bộ nhằm tối ưu hóa chi phí và thời gian.
- Đặc điểm: Hàng hóa được chở bằng xe tải từ kho ra cảng, sau đó được tiếp tục vận chuyển bằng tàu biển hoặc sà lan.
- Phù hợp cho: Doanh nghiệp ở khu công nghiệp, kho hàng cách xa cảng hoặc khu vực không có sông.
- Ưu điểm: Linh hoạt về tuyến vận chuyển; tận dụng được ưu điểm về giá của đường thủy và sự cơ động của đường bộ.
- Hạn chế: Cần nhà cung cấp dịch vụ có kinh nghiệm điều phối nhiều phương tiện; phát sinh chi phí trung chuyển nếu không kiểm soát tốt.
Tiêu chí lựa chọn đơn vị vận chuyển đường thủy giá rẻ uy tín
- Năng lực vận tải: Doanh nghiệp cần đánh giá số lượng tàu, sà lan, loại phương tiện vận chuyển mà đơn vị cung cấp. Đơn vị có năng lực vận chuyển đa dạng sẽ linh hoạt hơn khi xử lý nhiều loại hàng hóa khác nhau (hàng rời, hàng container, hàng lạnh…).
- Kinh nghiệm và uy tín: Nên ưu tiên các công ty đã hoạt động lâu năm, có kinh nghiệm vận hành tuyến vận tải phù hợp với khu vực của bạn. Các đối tác có hồ sơ năng lực minh bạch, phản hồi tích cực từ khách hàng là dấu hiệu đáng tin cậy.
- Hệ thống cảng/kho bãi liên kết: Việc sở hữu hoặc liên kết với các cảng nội địa, cảng cạn (ICD) và kho trung chuyển giúp quy trình bốc xếp, lưu kho và giao nhận diễn ra nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và chi phí.
- Dịch vụ hỗ trợ trọn gói: Đơn vị uy tín thường cung cấp thêm các dịch vụ bổ trợ như: thủ tục hải quan, đóng gói, bảo hiểm hàng hóa, giám sát hành trình… giúp doanh nghiệp tối ưu vận hành và tránh phát sinh rủi ro không đáng có.
- Giá cả minh bạch, hợp lý: Cước phí cần được báo giá rõ ràng, không phát sinh chi phí ẩn. Ngoài ra, đơn vị vận chuyển cần tư vấn lộ trình tối ưu và chi phí phù hợp với từng loại hàng, trọng lượng và tuyến vận tải.
- Khả năng linh hoạt, xử lý sự cố: Trong vận chuyển đường thủy, có thể phát sinh các tình huống như thay đổi lịch tàu, tắc luồng, thời tiết xấu… Đối tác uy tín cần có năng lực xử lý linh hoạt, cung cấp phương án thay thế kịp thời.
Lưu ý khi sử dụng dịch vụ vận chuyển đường thủy
- Chuẩn bị kế hoạch vận chuyển sớm: Do vận tải đường thủy thường mất nhiều thời gian hơn các phương thức khác, doanh nghiệp cần có kế hoạch dự kiến lịch giao hàng sớm từ 7–15 ngày, để đảm bảo không ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng.
- Tối ưu khối lượng và kích thước hàng hóa: Chi phí vận chuyển phụ thuộc nhiều vào trọng lượng, thể tích và cách xếp hàng trên phương tiện. Doanh nghiệp nên đóng hàng đúng tiêu chuẩn, pallet hóa hoặc container hóa nếu cần, để tận dụng không gian và giảm phí.
- Làm rõ trách nhiệm giao nhận và bảo hiểm: Trong hợp đồng, cần ghi rõ các điều khoản về: ai chịu trách nhiệm giao/nhận tại cảng, mức bảo hiểm hàng hóa, cách xử lý trong trường hợp hư hỏng/mất mát… Việc này giúp tránh tranh chấp nếu có sự cố xảy ra.
- Theo dõi lộ trình và cập nhật liên tục: Dù không nhanh như hàng không, các đơn vị vận chuyển chuyên nghiệp vẫn cung cấp thông tin theo dõi vị trí hàng hóa qua hệ thống GPS hoặc email báo cáo định kỳ. Doanh nghiệp cần chủ động cập nhật để điều phối kịp thời.
- Lưu ý điều kiện thủy văn và thời tiết: Vận chuyển đường thủy bị ảnh hưởng bởi mực nước, triều cường, bão lũ. Vào mùa mưa, doanh nghiệp nên trao đổi trước với đối tác vận chuyển về phương án dự phòng nếu tuyến luồng không lưu thông.
- Tuân thủ quy định về đóng gói và khai báo: Với hàng hóa nguy hiểm, dễ cháy nổ hoặc hàng giá trị cao, doanh nghiệp cần tuân thủ nghiêm ngặt quy định về đóng gói, dán nhãn, kê khai hải quan. Việc không tuân thủ có thể bị từ chối vận chuyển hoặc phạt hành chính.
Trong bối cảnh chi phí logistics ngày càng ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, vận chuyển đường thủy nổi lên như một giải pháp kinh tế, bền vững và phù hợp với xu hướng vận tải hiện đại. Với khả năng chuyên chở khối lượng lớn, giá cước cạnh tranh và mức độ an toàn ổn định, phương thức này đặc biệt phù hợp với các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, sản xuất công nghiệp, nông – lâm – thủy sản và thương mại nội địa đường dài.
Tuy nhiên, để tối ưu hiệu quả, doanh nghiệp cần lựa chọn đúng loại hình vận chuyển đường thủy, đối tác uy tín và chuẩn bị kỹ lưỡng về kế hoạch, chứng từ, đóng gói cũng như dự phòng rủi ro. Năm 2025, với sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng cảng biển – đường sông và chính sách hỗ trợ từ Nhà nước, vận tải thủy hứa hẹn sẽ đóng vai trò then chốt trong chuỗi cung ứng hàng hóa tại Việt Nam và khu vực.
Doanh nghiệp hãy xem xét vận chuyển đường thủy không chỉ là phương án tiết kiệm chi phí, mà còn là chiến lược lâu dài giúp phát triển bền vững trong hành trình mở rộng quy mô, tối ưu logistics và nâng cao lợi thế cạnh tranh trên thị trường.
